I. TÌM HIỂU VỀ CÂY MĂNG TÂY

Cây Măng tây có tuổi thọ khoảng 30 năm, trồng thích hợp ở vùng khí hậu nhiệt đới nhiệt độ trung bình 250C-330C(cây có năng suất cao nhất ở nhiệt độ bình quân 300C),thuộc lớp thực vật một lá mầm, dạng bụi, thân thảo, lá kim, chịu hạn rất tốt, khi trưởng thành cây sẽ bung tán cành lá rộng 1 mét, cao tới 1,5-1,8 mét. Bộ rễ chùm cây Măng tây 4-5 năm tuổi có 150-200 cọng rễ trải rộng 50-70 cm,có hình dáng trông như cái nôm cá với80% là rễ hút dinh dưỡng ăn sâu 0,30-0,60 mét và20% là rễ hút nước có thể cắm sâu đến 2-3 métdưới chân đất trồng. Cây Măng tây có hoa đơn tính màu lục nhạt, trái khi chín màu đỏ có 4-6 hạt màu đen.

Nhờ được các nhà khoa học kỹ thuật tuyển chọn rất kỹ ngay từ khâu sản xuất giống, trên đất trồng cây Măng tây bao giờ cũng có 80-90% số cây làcây namchủ yếu cung cấp Măng và 10-20% số cây làcây nữvừa cung cấp Măng(to hơn nhưng ít hơn cây nam),vừa cung cấp hoa và trái lấy hạt. Các cây nam trông khoẻ mạnh hơn, thông thường cho sản lượng Măng thu hoạch nhiều hơn cây nữ 20-25%.

Cây Măng tây ươm giống 2-3 tháng, trồng ra đất 4-6 tháng bắt đầu cho Măng tơ, thu hoạch liên tục mỗi ngày, có thể cho thu hoạch kéo dài 6-8 năm, thậm chí 10-15-20 năm.

Sản phẩm của cây Măng tây là các chồi Măng non có tên thương mại là rau Măng tây xanh. Rau Măng tây xanh là nơi tập trung nhiều chất dinh dưỡng nhất của cây Măng tây. Trước khi nhú khỏi mặt đất, các chồi non Măng tây khởi đầu có thân màu trắng(Măng tây trắng),khi nhô cao khỏi mặt đất, sau khi tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp chiếu xạ chúng phát triển nhiều diệp lục tố làm cho thân Măng chuyển hoá thành màu xanh(Măng tây xanh).

Sản lượng Măng tây thu hoạch sẽ tăng dần từ 20-25-30 tấn/ha/năm từ năm thứ 2 đến thứ 4 lên 35-40-45 tấn/ha/năm từ năm thứ 5 đến thứ 10… Tuỳ theo đất trồng và cách chăm sóc, từ năm thứ 10 hoặc 15 trở đi, khi năng suất và chất lượng Măng đã giảm(thân măng nhỏ dưới <8 mm)thì cần phá bỏ cây cũ đi để trồng lại cây mới sau khi đất đã luân canh cải tạo bằng 1-2 vụ cây trồng khác như các loại cây họ đậu…

II. GIỐNG VÀ CÁCH ƯƠM MĂNG TÂY

1. Chọn hạt giống

Có rất nhiều giống măng tây khác nhau. Nhưng tập trung chỉ có 3 nhóm chính là: Măng tây xanh, tím, trắng. Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật trong ngày công nghệ sinh học, các nhà khoa học đã lai tạo ra những giống măn có thể sinh trưởng tốt ở vùng khí hậu nhiệt đới và cạn nhiệt đới như ở miền bắc nước ta.

• Hạt giống F1 có năng suất và chất lượng cao, kháng nấm bệnh rất cao, dễ trồng và thu hoạch.
• Hạt giống F2 có năng suất và chất lượng kém hơn giống F1 khoảng 20- 25%, kháng bệnh cao dễ trồng và thu hoạch. Thường được lai tạo theo điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của các nước mua giống trồng cây, giá cả bằng ½ loại giống F1
• Hạt giống tạp (dòng F3, F4, F5,…,Fn): Người trồng hái lấy trái chính đỏ của dòng cây sau đời F2, F3,..làm hạt giống trồng măng F3, F4, F5,… Đối với giống này năng suất thấp hơn, chất lượng măng nhỏ thường lấy cành lá làm kiểng bán kèm theo hoa.

Hiện nay trên thị trường Việt Nam đang bán các giống măng nhập khẩu từ nhiều nước khác nhau, phổ biến là có các thương hiệu sau: Mary Washinton, UC- 800, UC- 157, Grande, Atlas, Jersey,…

Qua thời gian thực nghiệm và nghiên cứu chúng tôi đã chọn giống Jersey F1 phù hợp với khí hậu cận nhiệt đới ở miền bắc. Đối với giống này về khả năng sinh trưởng, năng suất, chất lượng cao hơn các giống khác chúng tôi đã trồng khoảng 20%.

2. Sản xuất cây giống

Chọn vùng đất ươm cao ráo, dễ thoát nước, lấy được nắng toàn phần. Nếu ươm giống trong mùa mưa, cần phải chuẩn bị sẵn nhà lưới nilon. Tránh được trời mua lớn và ngăn được côn trùng, sâu bệnh hại cây con. Mật độ trồng trên 1ha cần khoảng 20.000 hạt giống. Chúng tôi đang làm thí điểm trồng hàng đôi với mật độ cao hơn, số lượng hạt giống vào khoảng 27.000 hạt.

2.1. Giá thể ươm giống cây măng tây

• ¼ đất ươm đảm bảo phải sạch bệnh, độ pH = 6,5-7,5. Nên chọn đất phù sa là tốt nhất.
• ¼ cát đen + canxi để phối trộn thành đất cát pha tỉ lệ 50/50
• ¼ phân xanh bao gồm tro trấu, rơm mục hoặc xơ dừa đã xử lý nước vôi hoặc sunfat đồng khử nấm, sâu bệnh
• ¼ phân trùn quế có bổ sung lân, phân chuồng ủ hoai + Ure và chế phẩm sinh học Trichoderma hoặc phân hữu cơ tổng hợp bán sẵn trên thị trường.

Ngoài ra người ươm có thể dùng thêm một số chế phẩm kích thích sinh trưởng như GA3, Agrostim,…

2.2. Bầu ươm giống

Bầu ươm cây giống thường làm bằng loại bao bì tự hủy hoặc túi nilon đen bán sẵn trên thị trường. Các bầu ươm phải có lỗ thoát nước bên dưới, tùy theo thời gian ươm mà ta chọn kích thước bầu ươm khác nhau.

• Thời gian ươm 1,5 tháng, dùng bầu kích thước: 10x15cm
• Thời gian ươm 02 tháng, dùng bầu kích thước: 15x20cm
• Thời gian ươm 03 tháng, dùng bầu kích thước: 20x25m

2.3.Cách ươm giống

Bước 1:

• Lấy đủ số lượng hạt giống đem phơi nắng khoảng 2-3 giờ dưới ánh nắng cho hạt thật khô. Mục đích: Tăng độ hút nước của hạt giống.
• Cho hạt giống vào bọc vải đưa vào nước chà xát nhiều lần cho hạt sạch tạp chất và màng bao vỏ hạt còn sót lại.
• Khi hạt giống chuyển từ màu xám mờ sang màu đen bóng thì dừng lại.

Bước 2:

• Ngâm hạt giống đen bóng đó vào nước ấm nhiệt độ bình quân 300 – 350 C. Mục đích: tạo điều kiện thuận lợi cho hạt giống nảy mầy dễ dàng hơn
• Ngâm khoảng 12 giờ.

Bước 3:

• Chuẩn bị 01 hộp để đựng hạt giống( tùy theo lượng hạt ươm ta sẽ dùng kích thước hộp khác nhau để cho đủ số hạt vào đó) và 02 miếng vải thun sậm màu.
• Tẩm ướt cho cả hai tấm vải rồi trải một tấm xuống đáy hộp.
• Khi hạt giống được ngâm trong nước khoảng 12 giờ thì mang hạt ra trải đều trên lớp vải trong hộp. Rồi lấy tấm vải còn lại phủ lên toàn bộ lớp hạt đã được trải đó.
• Đậy nắp hộp lại, lưu ý nên để một số lỗ thoáng trên hộp để hạt trao đổi không khí. Luôn giữ độ ẩm cho lớp vải là 50% và nhiệt độ trung bình là 300 C. Nếu nhiệt độ không khí thấp quá ta có thể dùng bóng điện 100w để ủ ấm cho hạt.

Bước 4:

• Trong vòng từ 2-7 ngày các hạt giống sẽ lần lượt nứt nanh mầm rẽ con( điều kiện khí hậu không thuận lợi sẽ có những hạt khoảng 12 ngày mới nứt nanh). Ta lật lớp vải thun phía trên lên rồi cẩn thận lấy những hạt đã nứt nanh mang cho vào trong bầu ươm.
• Sau đó ta lại lấy lớp vải đó phủ lại những hạt còn lại và đậy nắp hộp lại tiếp tục quá trình ủ hạt. Đợi các hạt đó nứt nanh thì mang ra ươm trong bầu.

Bước 5:

• Khi bầu đã ươm đã được chuẩn bị tốt trong vườn ươm. Ta dùng đũa hoặc ngón tay ấn một lỗ khoảng 0,5-1cm ở giữa bầu giá thể, cẩn thận dùng nhíp gắp từng hạt đã nứt nanh mầm xuống rồi lấp nhẹ bằng một lớp tro trấu mục hoặc đất tơi xốp lên trên hạt tránh côn trùng, gia xúc hoặc kiến tha hạt đi.
• Sau đó tưới nước nhẹ một lượt lên toàn bộ các bầu ươm, cẩn thận không để vòi nước tưới trực tiếp quá mạnh làm văng hạt giống ra khỏi bầu. Các bầu ươm phải lấy được ánh nắng toàn phần, nguồn nước tưới phải đảm bảo độ pH= 6,5-7,5 và luôn giữ độ ẩm cần thiết 50%.

Bước 6:

• Sau khi ươm hạt khoảng 10 ngày thì các cây giống con sẽ mọc lên.
• Khi cây cao khoảng 10cm thì tiến hành bon thúc 10 ngày/lần với dung dịch NPK 15-15-15 pha loãng 0,1% để kích thích sự phát triển của cây.
• Sau thời gian khoảng 1 tháng thì ta bổ xung lân hoặc vôi pha loãng tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển.
• Nếu cây giống bạc đầu thì ta phải bổ xung them can-xi. Nếu giá thể ươm giống dùng phân trùn quế + lân thì bầu giống đã sẽ cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây giống suốt thời gian 3 tháng ươm.
• Thời gian ươm cây giống:

Đối với cây măng tây tùy theo điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng mà ta có thể trồng sớm hay muộn. Thông thường thời gian ươm cây kéo dài trong khoảng thời gian là 2-3 tháng.

Cây giống đảm bảo các điều kiện sau thì sẽ được mang ra đất trồng:

• Đường kính gốc măng: 3-5mm
• Chiều cao của măng: 50-70cm
• Số cọng rễ: 10-20 cọng

Khi đó cây giống sẽ đủ điều kiện để sinh trưởng và phát triển ngoài đất trồng.

III. KỸ THUẬT TRỒNG MĂNG TÂY

1. Chọn đất trồng

Cây măng tây sinh trưởng và phát triển mạnh với các loại đất trồng tơi xốp và giàu dinh dưỡng, điều kiện chăm sóc chu đáo và đặc biệt cây phải lấy được 100% ánh nắng toàn phần. Đối với đất trồng thiếu ánh nắng sẽ làm ảnh hưởng đến khả năng quang hợp dẫn đến cây kém phát triển, năng suất cũng như chất lượng sẽ giảm mạnh.

Đối với khí hậu miền bắc nước ta, nhiệt độ trung bình cao 20-35C rất thích hợp cho việc trồng măng. Ta nên chọn đất trồng là đất pha cát 50/50 là phù hợp với đặc tính sinh thái của măng tây nhất. Ta cũng có thể chọn đất trồng như: đất đỏ bazan, đất phù xa, đất xám, đất thịt nhẹ, sau đó cải tạo thành đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng hữu cơ.

Điều kiện đất trồng:

• Thế đất phải cao ráo, giàu dinh dưỡng.
• Tiêu thoát nước tốt. Những vùng trũng quá cần phải đào rãnh xung quanh và có bơm tháo nước khi bị ngập úng.
• Tầng canh tác dày khoảng: 0,6-1m để bộ rẽ phát triển thoải mái.
• Mực nước ngầm phải cách khoảng 1m để tránh thối hỏng bộ rễ.
• Độ ẩm đất luôn luôn giữ trong khoảng 60-70%,
• Độ pH= 6,6- 7,5.
• Thế đất không được dốc quá 10%, tránh trường hợp bị xói mòn.

2. Chuẩn bị đất trồng

Hai tháng trước khi trồng, phải tiến hành cày đất sâu khoảng 30-50cm hai lần, mỗi lần cách nhau khoảng 15 ngày, kết hợp làm cỏ sạch, phun thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu bệnh. Tùy theo chất đất ta cần dùng vôi bột và rơm trấu mục để tăng độ tơi xốp cũng như khử chua cho đất.

Ban phẳng đất trồng, tùy theo mật độ trồng đã định căng dây lấy mực cho thẳng rồi vét rãnh thoát nước( rộng: 20cm, sâu:30cm), sau đó lấy đất lên luống rộng 1mét. Phơi nắng tầm 01 tháng để khử sâu bệnh và cỏ dại.

3. Trồng cây ra đất sản xuất:

• Cây măng tây thường được trồng theo luống, theo từng hàng thẳng trên tim luống. Ta nên trồng theo hàng đơn: Cây cách cây 45cm, hàng cách hàng 1,2m. Với mật độ đó sẽ trồng được khoảng 18.000- 20.000 cây/ha.
• Tiến hành trồng cây xuống đất. Ta cuốc đất thành hố rộng khoảng 50cm sau đó trộn đất với phân trùn quế hoặc phân chuồng ủ hoai đã được khử bệnh và bổ xung lân để bón lót trong hố trồng. Cẩn thận rạch bỏ bao nilong ở bầu giống, giữ nguyên giá thể rồi đắt ngay ngắn vào trong hố trồng sao cho mặt bầu bằng với mặt đất trồng, sau đó dùng đất bên mép luống phủ kín bầu cây lại.
• Sau khi trồng xong, tiến hành tưới nước thấm qua rãnh hoặc phun sương hàng ngày để giữ độ ẩm cho đất. Cần theo dõi thường xuyên hàng ngày, trong trường hợp cây bị bệnh hoặc chết phải thay thế bằng cây giống khác.

Lưu ý: khi trồng vào mùa mưa cần phải có biện pháp bảo vệ cây con tránh trường hợp cây bị hỏng khi chưa kịp bắt rễ xuống đất trồng.